ผมเข้าใจว่าคนส่วนใหญ่ พอได้ยิน ได้เห็นคำว่า "การเรียนรู้" "การศึกษา" จะนึกไปถึงห้องเรียน โรงเรียน มหาวิทยาลัย ห้องสมุด ศูนย์การเรียนรู้ชุมชน วัด หรืออะไรที่มันเป็นระบบ เป็นแบบแผนที่เห็นชัดเจน
เนื่องมาจากเราเป็นส่วนนึงของระบบทุน ที่ถูกสร้างขึ้นมาให้เป็นเครื่องจักรรับใช้ระบบทุน จึงไม่แปลกที่จะให้ความสำคัญกับรูปแบบการเรียนรู้เช่นนั้น และเชื่อกันมาผิดๆว่าการศึกษาคือวุฒิ โดยระบบไม่สนใจว่าคุณจบมาเพราะอะไร เกรดที่ได้ออกมาเพราะลอก โกง หรือใช้เล่ห์กลชนิดใดก็ตาม เพราะยิ่งคนแบบนี้เยอะ ระบบทุนยิ่งง่ายต่อการควบคุม อย่างเช่นการให้เงินใต้โต๊ะ
ครับโอกาสในการเรียนรู้ของคนเราจริงๆแล้วมีมากมายมหาศาล เพียงแต่มันถูกขีดด้วยกรอบซะส่วนใหญ่ เช่น การที่เด็กๆได้มีโอกาสจับลูกอ๊อดหลังฝนตก ก็เป็นการเรียนรู้ที่ดี สมัยเด็กๆ ถ้าใครอยู่ใกล้สนามหญ้า หรือมีร่องน้ำเล็กๆ จะให้เห็นไข่กบหลังช่วงฝนตก แล้วต่อมาจะเป็นลูกอ๊อดตัวเล็กๆ เริ่มใหญ่ขึ้น มีขา หางสั้นลง แล้วเป็นเจ้ากบตัวเล็กๆ ผมอยู่โรงเรียนประจำก็จะมีเพื่อนๆจับมาเล่นบ้าง แน่นอนทั้งหมดนี้อยู่ในตำรา แต่ที่พิมพ์ ผมพิมพ์จากการนึกภาพที่ผมเห็น ไม่ใช่ตัวหนังสือ
การเรียนรู้บางประเภทก็สร้างข้อแตกต่างทางด้านทักษะไปเลย ยกตัวอย่างเช่นนักฟุตบอล บางคนเกิดมาในฐานะที่ดี มีโรงเรียนที่มีสนามดีๆ มีโค้ช นั่นถือเป็นเป็นโอกาสดีและโชคดีมาก แต่อีกฝากคนที่ไม่มีแม้แต่รองเท้าดีๆใส่ รองเท้าขาดๆบางทีก็เท้าเปล่าเตะบอลตามซอย ตามถนน ลูกฟุตบอลน้ำหนักก็ไม่ได้ บางทีใช้ผ้าม้วนๆ ใช้กระดาษรวมกันเป็นก้อนๆก็มี(ผมเคยทำนะ เตะสนุกในที่เล็กๆเช่นระเบียงทางเดิน) แม้ไม่มีอะไรที่ได้มาตรฐานเลย แต่สิ่งเหล่านี้มันทำให้ได้เรียนรู้ในการควบคุมมัน เพราะลูกบอลไม่กลม เตะน้ำหนักก็ไม่มาตรฐานต้องกะดีๆในแต่ละครั้งที่อุปกรณ์ต่างกันไป การเลี้ยงพื้นผิวที่ขรุขระทำให้ต้องคอยระวัง แม้กระทั่งพื้นผิวกับเท้าเปล่าหรือรองเท้าขาดๆ ทำให้ท่าทางบางคนยังกะนักบัลเล่ได้เลย ส่งผลให้พวกนี้มักจะมีทักษะที่ดี และมีทักษะบางด้านที่เหนือนักฟุตบอลทั่วไป พอบางคนที่สามารถผ่านการทดสอบเข้าไปสโมสรได้ จึงสามารถเป็นนักฟุตบอลระดับโลก และร่ำรวยได้ จากเด็กที่ไม่มีต้นทุนอะไรทางสังคมเลย ถ้าเอาชัดๆก็ประเทศบราซิล ค่อนข้างชัดเพราะเราเห็นตัวอย่างเยอะและคว้าแชมป์ได้บ่อย จริงๆแล้วพวกประเทศอเมริกาใต้ แอฟริกา มีค่อนข้างเยอะนะ
บางทีแค่ออกไปข้างนอก ดูสิ่งรอบตัว เราก็ได้เรียนรู้แล้วครับ
